Ghép mai là gắn một phần của cây mai có hoa đẹp vào gốc của cây mai người chơi muốn đổi thay hoa, nhưng có bộ rễ đẹp, để chơi kiểng và chơi hoa.
Ghép mai có cực nhiều cách ghép như: Ghép xuyên tâm, ghép áp cành, ghép chồi, ghép mắt ngủ... Nhưng hiện tại việc ghép mắt ngủ được đa dạng người dùng nhất, vì dễ làm, dễ thành công, xin nguồn giống dễ...tại các vựa mai giống lớn nhất việt nam.
Mùa ghép mai có thể tiến hành quanh năm, nhưng do cây mai chỉ sinh trưởng mạnh trong khoảng tháng 1 âm lịch đến tháng 7 âm lịch nên thường chỉ ghép mai trong khoảng tháng 12 âm lịch tới tháng 4 âm lịch. Nhằm cho chồi ghép lớn mạnh thuận mùa (thiên thời). Giả dụ ghép vào các tháng khác, chồi ghép chỉ vững mạnh 1 đến 2 cơi đọt là vào mùa sinh sản, chồi ghép đóng nụ, chậm vững mạnh kéo theo làm yếu rễ cây mai do ko đủ lá quang đãng hợp nuôi rễ, ko đủ lá giúp cây hút nước trong mùa mưa dầm tháng 7 - 8 - 9 âm lịch.
+ Có thể ghép mai vào tháng hai âm lịch, lúc cây đã phục hồi trở lại, khởi đầu đâm chồi mới và phát triển nhanh, song kết quả sẽ ko cao bằng thời điểm cuối tháng 3 trở đi.
Nên ghép mai vào khoảng cuối tháng 3 âm lịch đến khoảng cuối tháng 4, khi cây mai đã hoàn toàn hồi phục, bắt đầu tích tụ nhựa trong thân, lá, cành (sau lúc sử dụng sức nuôi hoa) và chồi mới lớn mạnh mạnh.
+ Gốc ghép và mắt ghép (cành ghép ...) phải cùng loài, hoặc cùng giống với nhau thì sau khi ghép cây mai mới sinh trưởng tốt.
- Việc cắt thân ghép vào khoảng tháng 10 tới tháng 12 âm lịch, mầm ghép có thể ghép được vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 4 âm lịch) như các bạn nhắc. Nhưng lúc ghép mai người ghép muốn có một giống mai mới, không mấy người đi ghép mắt ghép với thân ghép cùng giống.
1. Chọn gốc mai vàng ghép
Việc chọn gốc ghép tùy theo thị hiếu của từng người. Thường nhật gốc ghép được chọn là gốc mai tứ quý (giống này rất khỏe, ít sâu bệnh), hoặc gốc mai rừng (5 cánh). Bất đề cập giống mai vàng nào cũng có thê sử dụng làm gốc ghép. Nhưng chỉ tiêu đặt ra là phải khỏe, dáng đẹp. Sau khi chọn gốc ghép xong, khoảng tháng 10 đến tháng 12 âm lịch, dùng cưa cắt hết cành nhỏ, tạo dáng theo ý mình, giả dụ không cần dáng của gốc ghép thì cắt ngang thân cách mặt đất khoảng 15 đến 20 cm. Tưới phân hữu cơ có pha B1 hoặc Atonic kích thích dancing chồi non. Lúc chồi non nhú ra (thường rất nhiều). Ngắt bỏ những chồi mọc ko đúng hướng mình định ghép. Bón thúc cho chồi non mập mạnh, lúc chồi mới có thân lớn cỡ chiếc đũa là có thể thực hiện ghép được rồi.
Có thể dùng gốc mai vàng (loại mai đang được trồng đa dạng ở Nam bộ), hoặc tốt nhất là gốc mai tứ quí vì loại này sinh trưởng khỏe, dễ ghép, dễ thành công, đủ sức mang trên mình phổ quát giống mai khác. Những gốc này càng to càng tốt, sử dụng cưa cắt ngang thân cây cách mặt đất khoảng vài tấc đến một mét (tùy theo thế của cây sau này định tạo là cao hay thấp) sau lúc cưa, coi ngó (bón bổ sung thêm phân, tưới đủ nước) chu đáo để cây nẩy tược, chờ cho tược lớn cỡ điếu thuốc lá là có thể ghép được (để cho dễ phân biệt lâm thời gọi mỗi tược mới ra sau này là một gốc ghép, còn gốc cây mẹ vừa được cưa bỏ phần ngọn là thân chính).
Một gốc ghép có thể cùng lúc ghép phổ thông giống mai không giống nhau, lưu ý các giống mai khỏe như Giảo , Mai trâu... Ghép dưới thấp, các giống trung bình như mai xanh, mai hương ... Ghép ở giữa. Các giống thể trạng yếu như mai trắng, mai cúc, mai 50, 120 cánh... Ghép trên phần ngọn. Cách xếp đặt phải kết hợp, đảm bảo các mầm ghép sẽ phát triển cân xứng.
rà soát xem các chồi ghép đã sẵn sàng chưa, bằng cách như sau: dùng mũi dao nhỏ, sắc, tách thử một tẹo vỏ trên mầm thân ghép. Nếu thấy giữa phần vỏ và phần thân gỗ dễ dàng tách rời nhau, có vẻ láng ướt nhựa. Như vậy là thời khắc ghép tốt nhất đã tới.
Chọn giống và ý tưởng ghép : Trong dân gian hiện nay có tương đối rộng rãi loại mai đẹp như: Bạch mai (hoa màu trắng), Hồng mai (hoa màu vàng hồng), Thanh mai (hoa màu phớt xanh),
Huỳnh mai (hoa màu vàng). Riêng Huỳnh mai cũng có phổ biến loại từ 9, 12, 24... Cho đến 60 cánh, thậm chí có loại lên tới 150 cánh. Chúng ta có thể sưu tầm và lựa chọn loại nào hài lòng để làm giống ghép vào gốc ghép (để dễ phân biệt phần này nhất thời gọi là cành ghép).
Cành giống: lấy mắt ghép chọn những cành khỏe mạnh, trên những cây mai ko sâu bệnh, nằm ở vị trí đủ ánh sáng. Chọn cành ko già, ko non. Ví như được cành có tuổi tương đương với mầm tại gốc ghép là tốt nhất, các mắt cuống lá phải còn xanh, tương đối phồng lên (trường hợp lá đã rụng). Ví như tình huống lá chưa rụng, sử dụng kéo cắt lá đi (chừa lại phần cuống lá). Sử dụng dao sắc rà soát xem vỏ và phần thân gỗ có thuận lợi tách rời nhau ko (giống như phần rà soát tại thân ghép). Nếu như khi tách ra 2 phần ko thuận tiện mà cố tình ghép thì 99% sẽ thất bại.
Các cây giống nếu ở gần gốc ghép thì thuận lợi nhất. Nếu như giống ghép ở xa gốc ghép, chuẩn bị sẵn một bịch nilon, sau lúc cắt cành có mắt ngủ, nhúng vô nước, lấy ra cho vào
bao nilon cột lại.
1 vài công nghệ ghép tương đối đơn giản, phù hợp với cây mai:
2. Công nghệ ghép áp
Ghép áp là dễ thành công nhất vì cây mai rất dễ liền da. Ngay ngoài ngẫu nhiên, 2 cây mai mọc sát vào nhau, lâu ngày 2 cây mai tự dính liền vào nhau. Ứng dụng cách này, chỉ cần đem hai cây mai: 1 cây có hoa đẹp, 1 cây có hoa xấu nhưng bộ rễ đẹp để gần nhau, lấy dao cạo vỏ hai mặt kề nhau, rồi lấy dây buộc chặt lại, không tưới ướt chỗ ghép, để tương tự khoảng 1, 2 tháng thì hai cây mai sẽ dính liền da lại với nhau ở chỗ ghép.
Tiếp theo chỉ cần cưa bỏ ngọn của cây mai có hoa xấu và cưa dời phần gốc của cây mai có hoa đẹp đi là đã có 1 cây mai ghép, gốc là gốc của cây mai có hoa xấu, ngọn là ngọn của cây mai có hoa đẹp, sẽ ra hoa đẹp theo mong chờ.
Trên một gốc, có thể ghép áp nhiều nhánh sẽ có cây mai có phổ thông nhánh, ra đa dạng loại hoa, màu sắc khác nhau rất đẹp.
3. Công nghệ ghép chẻ ngọn
Ghép áp rất dễ nhưng hay bị gãy chỗ ghép vì chỉ liền da mà không có gỗ.
Còn ghép mai chẻ ngọn có thêm một phần gỗ nên dính chắc hơn.
Cách ghép: Cũng để 2 cây mai kề sắp nhau, thay vì cạo vỏ, ta vót nhọn gốc ghép như cây nêm, chẻ hai ngọn cây mai có hoa đẹp, chặt chồng lên cây nêm bên gốc ghép, làm sao cho 2 mí vỏ cây ăn khớp với nhau, lấy dây quấn, buộc thật chặt lại, ko tưới ướt chỗ ghép, vài tháng sau, chỗ ghép sẽ liền da, dính chặt lại, chắc hơn là ghép áp.
Sau ấy chỉ cần cưa cắt dời gốc cây mai có hoa đẹp đi, là sẽ được cây mai ghép thep ước mong.
Với công nghệ này, các nghệ nhân còn ghép những cây mai cộng họ, như cây cần thăng với cây tắc, sẽ được 1 cây cần thăng ra trái tắc, trông rất lạ mắt.
4. Phương pháp ghép mắt (ghép bo - chồi ngủ)
Ghép mắt là kỹ thuật ghép dễ thành công, đơn thuần và hấp dẫn nhất đối với cây mai hiện nay.
Nhưng phải chuẩn bị gốc ghép lâu vì gốc ghép là cây mai mà chúng ta lựa chọn để làm kiểng sau này. Phải lựa cây có gốc đẹp, vô chậu, cưa bỏ hết tàn, nhánh, ngọn. Sau đấy đợi các chỗ cưa lên tượt non, nếu phổ biến tượt non thì phải lảy bỏ bớt, chỉ chừa 3,4 tượt là đủ, để làm gốc ghép. Khi tượt non to khoảng bằng đầu đũa là ghép được.
Mắt ghép, chọn loại hoa giống đẹp mà ta muốn có hoa sau này theo mong ước, ví như ko có sẵn, phải sắm mua hoặc xin nhánh nhỏ kích cỡ bằng đầu đũa , đem về ghép liền, hạn chế để lâu sẽ khô nhựa, ghép ko dính được.
Cách ghép như sau:
- Bên gốc ghép, lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 mm, rộng 2mm, khắc chỗ nào cũng được, và tách bỏ miếng vỏ hình chữ nhật đó.
- Bên mắt ghép, cũng lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 mm, rộng 2mm, bao lấy một cuống lá đã rụng (trường hợp còn lá, phải cắt ngắn cuống lá và cột dây chừa cuống là, cuống lá sẽ héo rụng sau). Cẩn thận tách lấy miếng vỏ cây hình chữ nhật này, đặt ngay lên hình chữ nhật bên gốc ghép đã tách bỏ vỏ.
- Lấy dây nylon mềm quấn buộc kín hết mắt ghép. Xong, cắt bỏ bớt phần ngọn trên tượt vừa mới ghép, chỉ chừa lại vài ba lá là đủ để cho cây thở, không tưới ướt chỗ ghép, đem để trong mát hay che nắng.
Khoảng 15 ngày sau, mở dây nylon ra, thấy mắt ghép còn tươi và dính vào gốc ghép là đạt. Nếu như mắt ghép khô héo bung ra là chết, phải ghép lại chỗ kế bên.
Sau đấy, cứ để như vậy, một thời kì sau, chỗ mắt ghép sẽ nảy mầm, ra chồi non, ta cắt bỏ hết phần còn lại của tượt gốc ghép, để tập hợp nuôi dưỡng chồi non.
Một gốc ghép có thể ghép nhiều loại mai, phổ biến màu khác nhau, rất đẹp.
Chuẩn bị: cành giống, kéo cắt cành, dao ghép, dây quấn
phương tiện ghép
Mở cửa sổ: Tại phần thân ghép sử dụng dao tách một miếng vỏ hình chữ nhật (kích thước khoảng 0.5 x 1 cm theo chiều dọc của mầm ghép (lưu ý càng sát gốc mầm càng tốt, tách bất đề cập chỗ nào, không cần phải là vị trí cuống lá). Tách xong tạm bợ chưa lấy miếng vỏ ra vội (tránh khô nhựa).
Tại phần giống ghép ở vị trí cuống lá, có mắt lá như đã thể hiện trên cũng tách lấy 1 mắt lá của cành mai giống (mai giảo, mai cúc,...), nhớ chừa cuống lá lại cho dễ bước.
Đặt vào cửa sổ: mau chóng lấy miếng ghép áp khít vào thân ghép (sau khi đã lấy miếng vỏ tách sẵn tại mầm ghép ra, quay mắt ngủ lên trên, giả dụ muốn sau này cành mai hướng lên trên, nếu như muốn có cành mai lạ mắt có thể quay mắt ngủ xuống dưới, sau này bạn sẽ có một cành mai đâm xuống dưới sau ấy mới ngóc lên).
Đây là công đoạn quan trọng nhất, miếng ghép phải thật khít, không được để dính nước.
Quấn dây: nhanh chóng sử dụng dây nilon (loại trong, giúp mầm cây có thể quang hợp được).
Buộc chặt, kín mắt ghép không để nước mưa lọt vào (không nên thắt nút trên mắt ghép). Cắt bớt mầm thân ghép (để lại khoảng 20 cm, có 3 tới 4 lá) giúp cây tập trung dinh nhịn nhường nuôi mầm ghép.
Nhớ quấn từ dưới lên như lợp nhà, để nước ko lọt vô vết ghép, thao tác phải nhẹ nhàng:
kết thúc quấn dây:
Đưa cây vào chỗ mát, 3 ngày đầu chỉ tưới gốc, không tưới lên cây. Các ngày sau tưới ướt cả cây luôn. Khoảng 10 ngày sau đưa cây ra nắng lại. Sau 15 ngày có thể mở dây nilon để biết kết quả. Lúc mở ra nếu miếng ghép khô tự rơi ra. Coi như phải làm lại, rà soát cả công đoạn xem có sơ sót gì không??? Nếu như miếng ghép dính chặt, còn tươi coi như bạn đã thành công. Việc còn lại là chăm bón cho mầm cây tăng trưởng. Khi mầm ghép lên được khoảng 2 đến 3 cm, ta cắt nốt phần còn lại của mầm ghép (cắt cách mắt ghép khoàng 2 cm), bôi vôi vào vết cắt tránh sâu bệnh
=== > Tìm hiểu thêm: Những nơi thu mua mai vàng giá tốt
5. Công nghệ ghép chồi non
công nghệ này, gồm tiến trình như sau:
- Lấy mũi dao nhọn, rạch chữ T bên gốc ghép, tách nhẹ hai mí vỏ cây giữa chữ T ra.
- Vạt một chồi non mới vừa nhú ra, bên nhánh cây giống còn cả vỏ cây, gọt thành hình tam giác cân nhọn.
- Nhét chồi non cẩn trọng vào giữa chữ T, hạn chế làm gãy chồi non.
- Lấy dây nylon mềm quấn xung quanh chồi non, buộc lại, đem để vào chỗ mát hay che nắng, hoặc lấy tíu nylon nhỏ trùm lại ko tưới ướt chỗ ghép
- Khoảng 15 ngày sau mở dây nylon ra, thấy chồi non còn tươi, dính vào chữ T là đạt; còn chồi non khô héo, rớt ra là chết, ta ghép chổ bên cạnh.
lúc chồi non sống, nên cắt bỏ phần ngọn của gốc ghép để nuôi chồi non.
kỹ thuật này khó thành công hơn, vì chồi non dễ bị gãy và dễ bị khô héo.
Cũng mở cửa sổ ở trên.
Chồi ghép:
Đặt chồi ghép vào cửa sổ
- Khoảng 1 giờ sau khi ghép rà soát lại, bọc nào không có hơi nước thì chắc chắn bọc ấy bị thủng. Quan tâm thấy cây nào ghép mà đem vô chỗ mát quá (dưới tán cây ăn quả, cây lớn khác....) thì tược ghép bị yếu hơn, tốt nhất là che lưới thường chuyên dụng cho vườn trồng lan có độ cản quang quẻ là 50%. Lưu ý, khoảng không khí bên trong bọc ko cần phổ biến.
Quấn dây phải nhớ chừa chồi ra ngoài
Tròng bịch ni lông cho chỗ ghép, đem cây vào chỗ mát.
=== > Xem thêm: Top 10 cây mai vàng khủng nhất Việt Nam
6. Kỹ thuật ghép xuyên thân
phương pháp này sử dụng để ghép cho nơi nào cây kiểng thiếu nhánh, thiếu tay. Có thể ghép được nhánh lớn bằng ngón tay, để cân đối cho đủ số tàn nhánh của cây kiểng.
Cách ghép:
Khoan một lỗ xuyên qua thân cây (hình 2.1.79), ngay chỗ nào cây thiếu nhánh. Đem cây mai cho nhánh ghép để sắp chỗ lỗ khoan, lựa ,ột nhánh to bằng lỗ khoan, tuốt bỏ hết lá và nhánh phụ của nhánh ghép.
Khoan lỗ xuyên thân
- Lấy nylon mỏng quấn, bao đọt nhánh ghép cho nhỏ lại rồi luồn vào lỗ khoan, kéo lên đến chỗ vừa cạo vỏ, mở nylon ra, lấy dây buộc chặt chỗ ghép, giữ cứng nhánh ghép đừng cho lay động, không tưới ướt chỗ ghép, cũng có thể bôi vào một lớp keo mastic để giữ không cho thấm nước vào.
- Để như vậy vài ba tháng
sau, chỗ ghép liền da, nhánh ghép sẽ dính vào thân cây kiểng, ta phải cưa trong khoảng từ mỗi càng ngày càng ít, để rời cây cho nhánh ghép đi trồng nơi khác.
Vết ghép đã liền
tình huống ko có khoan, có thể đục một các con phố rãnh bên hông cây kiểng, chỗ thiếu nhánh: Lựa nhánh ghép cỡ bằng đường rãnh, cạo vỏ nhánh ghép, chỗ nào vừa với tuyến đường rãnh, áp sát vào con đường rãnh và lấy dây buộc thật chặt lại, đừng để cho nhánh ghép lay động. Để như vậy, vài ba tháng sau, nhánh ghép dính vào cây mai kiểng. Sau ấy, cưa từ từ để dời cây cho nhánh ghép đi trồng chỗ khác.