Người dân Việt thường chọn cây mai để thờ phụng và trang trí trong nhà không hề là điều bỗng dưng. Hoa mai trong ngày lễ Tết đặc thù là Tết tại Nam Bộ có ý nghĩa rất linh thiêng và quan trọng, cùng Phân tích trong bài viết này.
Cứ mỗi lúc Tết đến, các con phố phố, nhà cửa người Việt đều trang hoàng những đóa hoa mai vàng, những cành mai được người người cẩn thận chọn lọc để mang về dâng lên ông bà thánh sư, cầu mong cho một năm mới an khang, hạnh phúc.
Thế nhưng ít người nào biết được tại sao hình ảnh cây mai vàng lại là biểu tượng của ngày Tết cổ truyền của người Việt. Đó là lí do mà chúng tôi ước mong mang đến cho bạn những thông tin có lợi để hiểu hơn về văn hóa người Việt.
1. Thông báo cây hoa mai
nguồn gốc hoa mai
Trong tiếng anh, hoa mai là Apricot Flowers và có tên kỹ thuật là Ochna integerrima. Hơn thế nữa, cây mai còn có tên khác là cây hoàng mai. Cây thuộc họ Mai (Ochnaceae) và rất được ưa thích vào ngày Tết Nguyên Đán ở Việt Nam, đặc thù là ở miền Nam.
Tại Việt Nam, cây mai có mặt chính yếu tại những khu rừng thuộc dãy Trường Sơn, Đồng bằng sông Cửu Long, và các tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa. Ở các vùng cao nguyên cũng có 1 vài lượng ít cây sinh sống.
xuất xứ của hoa mai là trong khoảng Trung Quốc, chúng xuất hiện trên quốc gia này cách đây khoảng hơn 3000 năm trước. Theo biên chép của Phí Cung Ấn đời Minh ở sách “Trân hương bảo ngự” kể rằng: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai. Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi”. Dịch ra có tức là "Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong giá lạnh. Trụ vương thường đội tuyết cộng ngắm."
Nhờ vẻ đẹp của hoa mai, trong khoảng thời xa xưa, người Trung Quốc vốn ưa chuộng hoa mai, hoa mai cộng với Tùng, Cúc không những được xem là nhóm “Tuế hàn tam hữu” mà còn được được trân trọng là quốc hoa của mình.
Thuở Đầu tiên, hoa mai được đặt với những cái tên nghe tương đối hoa mỹ và dựa trên đặc trưng của hoa như “Yên chi mai” chỉ loài hoa mai có màu đỏ hồng, “Thủy tiên mai” là loại hoa mai 6 cánh tròn giống như hoa thủy tiên, “Lục ngạc mai” tức loài mai có đài hoa màu xanh đậm,… Theo tư liệu cũ ghi chép lại, hoa mai của Trung Quốc được phân thành 4 loại chính, đó là: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.
Hoa mai Việc ban đầu vốn là cây hoang dại. Cây thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới, khả năng sinh trưởng và lớn mạnh tốt. Người ta nhận thấy giả dụ cây mai được chăm sóc tỉ mỉ thì hoa nở sẽ rất đẹp và cây có tuổi thọ cao.
Chính nhờ đặc điểm rụng lá vào cuối mùa đông, nở hoa khi đầu mùa xuân nên cây mai thường được trồng làm cây cảnh chơi Tết Nguyên Đán ở châu Á tổng thể và Việt Nam đề cập riêng.
==== > Xem thêm: Top 10 cây mai vàng khủng nhất Việt Nam
Đặc điểm của cây mai vàng
dạng hình và bộ rễ
Cây mai có dáng vẻ thanh cao, thuộc loại cây đa niên, tức có thể sống và phát triển tốt tới hơn một trăm năm. Cây mai vàng là cây thân gỗ, nên thân vững chắc, cành khá giòn nhưng vẫn có thể uốn để tạo dáng cây. Thân cây xù xì và phổ quát cành nhiều nhánh. Tán cây có lá thưa, giả dụ để lớn mạnh tự do thì cây mọc trong khoảng hạt có thể cao tối đa đến 20 – 30m. Gốc cây khá to, và bộ rễ cây mai vàng lồi lõm có độ đâm sâu đến hai – 3m.
Lá mai
Lá mai là lá đơn, mọc xen kẽ so le, có phiến lá hình dáng trứng dong dỏng dài. Lá có màu xanh biếc nhưng mặt dưới của lá màu tương đối ánh vàng.
Đặc điểm của cây mai
Hoa mai
Hoa mai là loại hoa lưỡng tính. Hoa mọc ra trong khoảng các nách lá và cấu tạo từng chùm. Trước tiên hoa mọc ra hoa cái, sau đấy hoa cái sẽ nở bung ra xuất hiện những chùm nụ xanh non. Từ một tuần, nụ hoa sẽ nở thành những cánh hoa mai vàng tươi oắt con. Cấu tạo hoa mai thường có 5 cánh nhỏ và mong manh nhưng cũng có bông đặc trưng lên đến 9 – 10 cánh. Hoa mai thường nở trong 3 ngày sẽ tàn.
thời kì nở
Tuy hoa mai thường nở vào mùa xuân nhưng do thời tiết thay đổi nên việc ra hoa cũng thất thường, dẫn đến hiện tượng cây mai nở sớm hoặc hoa mai nở trái mùa. Không phải số đông hoa đều có thể đậu quả. Nếu hoa nào đậu thì sau khi tàn, bầu noãn của hoa sẽ phình lớn lên. Thời gian sau sẽ kết hạt.
2. Ý nghĩa hoa mai ngày Tết
từ xưa, cây mai đã gắn bó với làng quê ruộng vườn xứ sở Việt Nam, gắn bó với con người trong khoảng lúc tiên tổ khai đất lập làng để sinh sống. Cây ươm mầm, cắm rễ sâu trong đất, chẳng chịu tạ thế phục bởi gió bão, dù thời tiết có nghiệt ngã đến mấy vẫn bền bỉ theo năm tháng, vẫn chan chứa sức sống nở hoa đầu xuân.
Nên cây mai được tiên tổ ta ngày xưa giả dụ là biểu tượng của cốt cách, luôn giữ vững trong tâm tưởng đạo lý ơn nghĩa, như sức sống bền bỉ trải qua bao gió sương để rồi đơm hoa đúng vào đầu xuân mang lại sắc hương ngọt ngào.
tương truyền, trước khi Mãn Giác Thiền sư viên tịch đã viết:
"Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một nhành mai."
Chỉ sau một đêm, trước thềm ngẫu nhiên hàng loạt những nhành mai tấp nập một cách thần tình. Có lẽ Do đó gia đình nào cũng phấn đấu trang trí một vài hoa mai nhộn nhịp trong nhà với mong đợi thao tác sang năm mới có phổ biến niềm vui, hạnh phúc.
Không chỉ vậy sắc mai vàng biểu tượng cho sự ấm no, sang giàu phú quý. Mai vàng nở đầu năm như mang lại sự phồn vinh, hạnh phúc cả một năm.
3. Các loại hoa mai
Theo Báo cáo, trên thế giới hiện nay có khoảng hơn 24 loại cây mai và tại Việt Nam có khoảng 19 loại. Trong đấy, 6 loại mai phổ quát nhất trên thế giới ấy là Mai Cao Miên (Mai vàng Campuchia), Mai vàng Indonesia, Mai vàng Myanmar, Mai vàng Nam Phi, Mai vàng châu Phi và Mai vàng Madagascar.
Bên dưới là tổng hợp những loại mai phổ thông nhất:
Mai Tứ Quý
Cây mai Tứ Quý còn được gọi là cây mai đỏ và có tên khoa học là Ochna Atropurpurea. Đây là loài hoa kiểng không những mở vào màu xuân mà có thể nở nói quanh nói quẩn năm. Đặc thù hơn nhiều loài khác, cây mai này nở hoa hai lần, lần đầu màu vàng, lần tiếp màu đỏ. Khi đầu nở, hoa mai có 5 cánh vàng tươi sẽ rụng hết lúc tàn, còn 5 đài hoa chuyển sang đỏ sẫm và úp vào như búp ôm ấp lấy nhụy hoa.
Hạnh Mai
Cây hạnh mai có tên kỹ thuật là Prunes Mume, tên gọi khác là cây mai mơ. Nó có chiều cao tránh được hơn đa dạng loài khác, chỉ khoảng 6 – 9m. Lá cây mai mơ bản rộng hình bầu dục, nhọn ở đầu và có răng cưa nhẹ. Hoa mai 5 cánh thường có 2 sắc màu vượt bậc là trắng và hồng. Quả lúc non thì màu xanh, lúc chín sẽ có màu vàng và có vị chua chua ngọt ngọt.
Bạch Mai
Hoa bạch mai có chiều cao tối đa khoảng 15m, được trồng chính yếu ở Bến Tre, vùng núi Bà Đen – Tây Ninh, Hà Tiên. Hoa có màu trắng tinh khiết, gồm 6-8 cánh dày, khá tròn, nhụy vàng và khá giống như hoa sứ. Một điểm yếu của oài mai trắng này khá khó trồng và coi sóc.
Hồng Mai
Tên khoa học của cây Hồng mai là Jatropha pandurifolia thuộc cây thân gỗ, chiều cao chỉ khoảng 1 – 4cm. Lá cây màu xanh thẫm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Hoả hồng mai 5 cánh, màu hồng xinh và nhị hoa vàng tươi. Hoa mọc thành cụm ở các đầu nhánh và nở rải rác quanh quéo năm chứ không chỉ vào mùa xuân. Quả của hồng mai lúc chín thì có màu nâu đen.
Hoàng Mai
Đây là loại cây hoa mai vàng còn có tên khác là Lạp mai. Những bông hoa năm 5 cánh nhỏ nhắn, có màu vàng tươi ranh ma. Cây có tên Lạp mai vì loại cây mai này mỗi năm chỉ nở một lần vào cuối tháng chạp âm lịch.
Song Mai
Vốn dĩ được gọi tên như vậy là vì loài mai này thường ra hoa kết trái từng đôi. Hoa có màu trắng muốt, trông thanh khiết và tinh khôi.
Mai Chiếu Thủy
Cây mai chiếu thủy là loài cây đa niên có tên công nghệ là Wrightia Religiosa chỉ cao khoảng 1,5m có nhiều cành nhánh, gốc cây hơi lớn. Lá cây nhỏ nhưng dài và mọc theo cặp. Hoa có màu trắng và mọc thành từng chùm nhỏ, gồm 5 cánh nhỏ và có mùi thơm nhẹ nhõm. Được gọi như thế là do cây có đặc điểm cuống hoa luôn hướng xuống dưới đất.
Nhất Chi Mai
Cây nhất chi mai có gốc to xù xì, thân gỗ đen bóng. Lá nhỏ, có màu xanh non, phần đầu nhọn nhìn giống hình mũi mác. Hoa nhất chi mai nhỏ hơn so với các loại khác gồm nhiều cánh mỏng, Trước tiên có màu trắng, tới sắp khi hoa tàn thì chuyển dần sang màu đỏ. Hoa có thể mọc bông đơn hoặc thành chùm.
Mai cúc
Mai cúc là loại cây thân gỗ, có nhiều nhánh và có nguồn gốc trong khoảng Bình Định. Hoa ra cánh phổ biến hay cánh ít, hoa được chăm nom tốt thì có thể đạt tới 150 cánh. Mai cúc giống, cao khoảng 30cm có giá khoảng 150.000 đồng/cây, còn mai cúc to, cao khoảng 1m5 có giá khoảng 3.900.000 đồng/cây.
Mai đại lộc
Mai đại lộc được biết tới là dòng đọt đỏ quý thảng hoặc được phổ quát người yêu thích. Cánh khít, tròn, màu sắc sặc sỡ, tấp nập và chúng có số lượng cánh từ 24 đến 56 cánh. Hoa mai đại lộc là biểu trưng của sự may mắn, là một khởi đầu tốt đẹp, hữu hiệu và thịnh vượng cho một năm mới.
Mai xanh
Mai xanh có tên gọi khác trong tiếng anh là Petrea Volubilis cây thuộc họ Mai và là một loại cây đa dạng và có nguồn gốc từ Trung Mỹ và Mexico. Cây thân leo, phần thân cây sần sùi và có màu nâu xám, chiều dài thân cây có thể lên đến 10 - 12 mét. Đa dạng hai giống mai xanh, đấy là giống hoa mai Thái và giống mai hoa xanh Đà Lạt.
1 vài loại hoa mai khác
Ngoài những loại mai phổ biến nhất ở trên, Việt Nam còn có nhiều loại mai khác. Chẳng hạn như cây mai hoa đăng, cây mai dương, cây mai chỉ thiên (cây mai vạn phúc, cây mai tiểu thư), cây thanh mai, cây mai hoàng yến, cây hoa mai đá, cây tùng tuyết mai, cây mai nhật, cây mai thái, cây cẩm tú mai, cây mai rừng (mai núi), cây bạch tuyết mai,…
4. Cách trồng cây mai
kỹ thuật nhân giống cây mai vàng
Cây hoa mai có thể được nhân giống bằng nhiều cách, trong đấy rộng rãi nhất là gieo hạt và chiết cành. Mỗi phương pháp đều có những ưu điểm yếu riêng đối với cây mai như sau:
phương pháp gieo hạt: khi gieo hạt, các bạn sẽ có số lượng đa dạng cây mai con, chúng có thể sống trong khoảng 30 - 40 năm nếu như được vững mạnh tự do, giúp tiết kiệm công sức và thời kì. Tuy vậy, điểm yếu là cây mai mới sẽ không mang những đặc tính tốt trong khoảng cây mẹ như: Ít cành hơn, hoa lá nhỏ, màu sắc khác,…
kỹ thuật chiết cành: Ưu điểm của cách này chính là giữ nguyên được những đặc tính tốt trong khoảng cây giống Trước tiên. Khi chiết cần phải chọn cành nhỏ, mạnh khỏe rồi cắt khoanh vỏ dài 3 – 4cm, bảo đảm ko cắt lẹm vào gỗ. Dùng hổ lốn đất trộn với xơ dừa, phân chuồng hoai mục,… để bó quanh đó vết cắt. Sau đó đều đặn tưới nước, chăm nom đến khoảng 3 tháng sau thì bầu đất ra nhiều rễ rồi bạn mới tiến hành cắt nhánh ấy rời khỏi cây mẹ.
phương pháp trồng cây mai vàng
lúc trồng cây mai, các bạn cần đảm bảo được mật độ, khoảng cách trồng cây đủ rộng để cây lớn mạnh toàn diện.
Đầu mùa mưa là thời điểm lý tưởng nhất để trồng mai.
Đất trồng cũng là một yếu tố rất quan trọng, các bạn cần chuẩn bị đất gần như độ ẩm, độ mùn và hoạt chất bằng cách trộn thêm với xơ dừa, tro trấu, than bùn và phân chuồng hoai mục,...
Mai vàng là giống cây chịu được nắng hạn nên các bạn có thể tưới nước hai lần/ngày vào buổi sáng và chiều tối cho chúng với một lượng phù hợp, đảm bảo cây không bị héo mà cũng không bị ngập úng.
Trong giai đoạn trồng bạn phải phối hợp bón phân với những loại phổ quát đạm và lân cho cây thay vì kali. Có thể sử dụng phân NPK với lượng phù hợp, bón xa gốc cây và bón khoảng 2 – 3 lần/tháng. Nên bón phân vào mùa mưa thì sẽ hiệu quả hơn. Thêm nữa, sau lúc thay đất cho cây khoảng 3 – 4 tháng, có thể bón thêm cho cây phân chuồng, phân gia súc gà, vịt.
Nhớ thường xuyên dọn cỏ dại, vun xới gốc và bắt sâu bệnh cho cây. Hoặc lời khuyên cho bạn là nên diệt cỏ trước khi vào mùa mưa cho mai nhé!
6. Cách săn sóc cây tương lai Tết
phương pháp cắt tỉa cây mai
bạn cần cắt tỉa cành hợp lý tùy theo dạng hình và kích thước Đầu tiên của cây. Thường ngày sẽ cắt bỏ ⅓ cành đi hoặc tỉa cành trên ngắn hơn hàng dưới giống như dáng cây thông.
thời khắc tỉa cành hợp lý là trước ngày 15 âm lịch, nếu chậm chất thì cũng chỉ nên vào ngày 20.
Vệ sinh cây mai
bạn có thể sử dụng vòi phun nước mạnh vào cây để rong rêu, nấm mốc ở thân cây bị bong tróc ra sạch. Hoặc cách khác là dùng phân ure pha đặc phun vào cây (không để chảy xuống gốc), đợi 10 phút rồi đánh bật nấm mốc bằng cách dùng bàn chải chà mạnh lên cây.
Hình ảnh chậu mai vàng luôn là chọn lựa của người Việt để dâng lên tổ tông và trang trí trong ngày Tết nhắc lên sự vững bền, niềm tin và sự bình lặng của cuộc sống, mong đợi một năm mới chứa chan hạnh phúc, no ấm và đầy may mắn.